Nằm cách Hà Nội khoảng chừng 120 km, về phía Nam, danh lam thắng cảnh Tam Cốc – Bích Động là một phần ở trong quần thể núi đá vôi Hoa Lư. Trải qua hàng trăm năm hình thành, nơi đây vẫn giữ được một vẻ đẹp tự nhiên, hấp dẫn các du khách trong và ngoài nước.
Khu danh thắng Tam Cốc gồm hai điểm đến đó là Tam Cốc và Bích Động, thuộc địa phận thôn Văn Lâm, xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Đây là một khu du lịch trọng điểm của quốc gia. Tam Cốc còn được ví như là Vịnh Hạ Long ở trên cạn bởi hệ thốn
g núi đá vôi, hang động nổi trên mặt nước và đặc biệt Tam Cốc còn có những di tích lịch sử liên quan đến triều đại nhà Trần (từ thế kỷ 13 đến 14). Từ bến thuyền Tam Cốc, chiếc thuyền nhỏ sẽ đưa các bạn theo dòng Ngô Giang uốn lượn, len qua các vách núi đá sừng sừng, tiến vào trong khu vực hang động.
Đến Ninh Bình Tam Cốc, cảnh vật mỗi mùa lại mỗi vẻ và mùa nào cũng có các nét thú vị riêng. Vào mùa xuân thì hai bên sông sẽ là cánh đồng lúa xanh biếc rồi đến tháng Tư âm lịch, ruộng lúa lại ngả sang màu vàng óng. Còn vào mùa hè thì du khách sẽ được thưởng thức hương sen thơm ngát giữa một vùng non nước. Du ngoạn trên dòng Ngô Giang, các bạn còn được nghe người dân địa phương kể về các câu chuyện lịch sử, các sự tích gắn với tên gọi của từng mỏm núi hay vách đá. Nhiều cái tên độc đáo đã được đặt cho những ngọn núi dựa theo hình dáng của chúng như mỏm Kim Quy (hình con rùa) hay núi Hàm Rồng (hình dáng đầu rồng)..
Lênh đênh trên thuyền, du khách sẽ không chỉ được chiêm ngưỡng các dãy núi đá muôn hình kỳ thú mà còn được quan sát các loài thủy sinh sinh động ở dưới làn nước. Nước trong nhìn cực kì rõ những cây tóc tiên cùng rong nước như san hô. Nhưng có lẽ điều hấp dẫn đối với du khách nhất vẫn sẽ là hang động. Chị Nguyên cho biết: “Động thứ nhất có tên gọi là Hang Cả với chiều dài 127m, lòng hang rộng 20m. Khi đi vào trong hang, ngay ở ngoài cửa hang có cực kì nhiều các nhũ đá, có các nhũ đá giống như hình mây bay và có các nhũ đá suốt ngày đêm có nước nhỏ xuống thánh thót, được ví như là bầu sữa mẹ. Điểm đặc biệt ở hang này đó chính là từ ngoài nhìn vào hang cực kì tối, nhưng càng đi sâu vào bên trong thì lại càng sáng, vẫn thấy đường đi”.
Nét đặc biệt của Ninh Bình Tam Cốc đó chính là vẻ đẹp tự nhiên của ba hang thủy xuyên qua núi. Mỗi hang lại có một thung lũng ngập nước lớn in bóng cảnh núi non hùng vĩ tráng lệ. Hang thứ hai cách Hang Cả chừng 10 phút để đi thuyền. Điều đặc biệt là ở hang động tại Tam Cốc là càng đi vào những hang bên trong thì độ dài hang càng ngắn và lòng hang càng hẹp lại. Hang Hai có chiều dài 60m, trần hang chủ yếu là các phiến đá phẳng. Hang Hai cách Hang Ba khoảng chừng hơn 100m. Hang Ba là hang ngắn nhất và chỉ dài 50m. Dọc theo đường vào nhưungx hang ở Tam Cốc, là các dãy núi đá vôi trùng trung điệp điệp. Điểm đặc biệt là các dấu ấn địa chất hai bên chân núi với các dấu tích của biển từ hàng nghìn năm trước kia. Dưới chân núi thì đều có các vết lõm hình vòm và ngang đều nhau như có vết kẻ. Xa xưa thì ở nơi đây là biển cả mênh mông, sóng biển vỗ không ngừng cùng hàng nghìn hàng triệu năm bào mòn khuyết sâu vào núi đá nên đã tạo thành các kiệt tác thiên nhiên như ngày nay.
Sau 2 giờ du ngọan giữa một vùng núi non hùng vĩ, sông nước, thuyền đưa du khách trở lại bến thuyền Tam Cốc. Từ đây di chuyển 2km nữa là sẽ tới Bích Động, nơi được mệnh danh là “Nam thiên đệ nhị động” (động đẹp thứ nhì trời Nam). Chùa Bích Động được xây dựng từ năm 1428 dưới vương triều Lê Thái Tổ, được xem là một danh lam thắng cảnh đẹp nổi tiếng nhất tại tỉnh Ninh Bình. Chiếc cầu đá nhỏ bắc qua hồ sen dẫn đến lối vào không gian chùa tĩnh lặng, linh thiêng giữa một vùng trời núi non trùng trùng điệp điệp. Chị Nguyễn Xuân Nguyên, hướng dẫn viên du lịch có giới thiệu: “Chùa Bích Động được hình thành theo kiểu tam tòa với 3 ngôi chùa đã được xây cất trên sườn núi, được gọi là chùa Hạ, chùa Trung cùng với chùa Thượng. Năm 1740, vua Lê Cảnh Hưng đã đặt tên cho chùa là “Bạch ngọc thạch sơn đồng”, nghĩa là ngôi chùa bằng đá đẹp như là một viên ngọc bích ở nơi sơn cùng thủy tận. Còn tên “Bích Động” có nghĩa chính là động xanh, do Tể tướng Nguyễn Nghiễm, thân sinh của đại thi hào Nguyễn Du, đặt tên vào đầu năm 1773″.
Sau khi lễ phật ở chùa Bích Động, các bạn bước lên 21 bậc đá là đến Động Tối. Trong Động Tối có những khối nhũ đá thiên nhiên được tạo hình ông tiên, tiểu đồng, rồng lượn, rùa bơi, cô tiên, voi chầu, hổ phục. Để lên chùa Thượng thì du khách cũng phải bước đến gần 40 bậc đá theo sườn núi. Đây là ngôi chùa nằm ở vị trí cao nhất và gần đỉnh núi Bích Động, là nơi thờ phật bà Quan Âm. Sân chùa Thượng là nơi vô cùng lý tưởng để bạn ngắm khung cảnh xung quanh Bích Động. Phía xa xa, xen giữa các dãy núi là các nhánh sông nhỏ uốn lượn vô cùng mềm mại tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình.
Không ít du khách nước ngoài khi đến tham quan tại Tam Cốc – Bích Động đã bất ngờ với một vẻ đẹp nơi đây. Vừa khoe các bức ảnh chụp được trong suốt chuyến đi, ông Monttie Binotto, một du khách người Thụy Sỹ, chia sẻ: “Lần đầu tiên tôi đến thăm tại mảnh đất này, Tôi cảm nhận đây là một mảnh đất giàu truyền thống văn hóa và lịch sử. Tam Cốc – Bích Động là địa danh được thiên nhiên ưu ai, con người hiền hòa cùng phong cảnh rất hữu tình. Tôi muốn được ở lại đây khoảng 2 đến 3 ngày để khám phá vùng đất này. Tôi ấn tượng nhất đó chính là nụ cười của những người lái đò, họ còn có thể chèo đò bằng chân nữa. Không phải lúc nào tôi cũng được thấy những hình ảnh như vậy”.
